Powrót
Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych, która wchodzi w życie z dniem 13 października 2022r. wprowadza nową dla prawa spółek instytucję–prawo grup spółek, tzw. prawo holdingowe. Jest to przede wszystkim nowy Dział IV. Grupa spółek–przepisyart.21(1)–21(16) KSH.
Nowe przepisy obejmują w szczególności:
Wprowadzenia do polskiego prawa regulacji prawnej prawa holdingowego(prawa grup spółek, prawa koncernowego) ma na celu uregulowanie relacji prywatno-prawnych między spółką dominującą a jej spółkami zależnymi, a także ich wpływu na pozostałych interesariuszy, na których wpływ mają nowe regulacje.
W szczególności nowe prawo uwzględnia:
Polska regulacja instytucji prawa holdingowego dotyczy jedynie sfery stosunków prywatnoprawnych w ramach grupy spółek, nie jest zaś regulacją całościową – nie reguluje reguł odpowiedzialności w ramach holdingu w relacjach publicznoprawnych, np. podatkowych. Reguły odpowiedzialności związane z działaniem w relacjach z podmiotami powiązanymi przez spółki kapitałowe regulują zatem odrębne przepisy prawa podatkowego, pozostające w mocy.
Za grupę spółek uważa się spółkę dominującą i spółkę albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (definicja z art. 4 §1 pkt. 51KSH).
Spółka dominująca będzie zawsze spółką kapitałową, która zgodnie z obowiązującą definicją (art. 4 §1 pkt. 4 KSH).
a) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo użytkownik, bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
b) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
c) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków rady nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
d) członkowie jej zarządu stanowią więcej niż połowę członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), lub
e) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółce osobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu spółdzielni zależnej, także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
f) wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo spółdzielni zależnej, w szczególności na podstawie umów
określonych w art. 7.
Spółka dominująca sprawuje kierownictwo nad spółką zależną.
Grupa spółek powstaje drogą uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki zależnej o uczestnictwie grupie spółek. W uchwale wskazuje się spółkę dominującą. Uchwała podejmowana jest większością trzech czwartych głosów.
Spółka dominująca i spółka zależna ujawniają w rejestrze uczestnictwo w grupie spółek. Ujawnienie uczestnictwa w grupie spółek następuje przez wpisanie wzmianki do rejestru. Jeżeli spółka dominująca posiada siedzibę za granicą, uczestnictwo w grupie spółek wystarczy ujawnić w rejestrze spółki zależnej.
Do czasu ujawnienia uczestnictwa w grupie spółek nie stosuje się przepisów o:
Ustanie uczestnictwa w grupie spółek następuje wskutek:
Wejście spółki zależnej do grupy spółek niesie ze sobą konsekwencje w sferze cywilnoprawnej odpowiedzialności:
Osoby te nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia wydanego spółce zależnej przez spółkę dominującą wykonanego przez tę spółkę.
Zwolnienie z odpowiedzialności członków organów spółki zależnej ma zastosowanie jedynie wówczas, gdy:
Powoływanie się na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek jest możliwe, jeżeli spółka ujawniła uczestnictwo w grupie spółek.
Spółka dominująca oraz spółka zależna, które uczestniczą w grupie spółek, kierują się obok interesu spółki interesem grupy spółek, o ile nie zmierza to do pokrzywdzenia :
Pojęcie wspólnej strategii, jako elementu koniecznego grupy spółek, stanowi punkt odniesienia dla oceny czy realizowany jest wspólny interes grupy. Ponadto ma uzasadniać sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną. Interes grupy spółek może być definiowany albo przez pryzmat interesu spółki dominującej, a w zasadzie jej wspólników, albo jako wypadkowa interesów spółek należących do grupy spółek, co należy rozumieć jako wypadkową interesu wspólników oraz interesariuszy spółek należących do grupy. Granice interesu grupy spółek wyznaczają reguły zakazujące pokrzywdzenia wierzycieli i wspólników mniejszościowych spółki zależnej. Tym samym interes grupy spółek, przynajmniej ten zasługujący na ochronę prawną, nie powinien być wyłącznie rozumiany jako interes właścicieli, ale także interes interesariuszy spółki.
Realizacja wspólnej strategii grupy spółek i interesu grupy spółek może następować w dwojaki sposób:
Spółka dominująca ma prawo do wydawania wiążących poleceń względem spółki zależnej. Jest to uprawnienie zapewniające jej sprawne zarządzanie grupą spółek. Wiążące polecenie może dotyczyć prowadzenia spółki zależnej, która zarezerwowana jest do kompetencji zarządu. Przepisy szczegółowo określają tryb wydawania wiążących poleceń, a także tryb podjęcia uchwały o wykonaniu polecania lub odmowie wykonania wiążącego polecenia. Jego wydanie i wykonanie powinno być uzasadnione interesem grupy spółek, czyli wspólnej strategii spółek wchodzących w skład grupy. Odmowa zaś wymaga spełnienia przesłanek określonych w art. 21 (4) KSH.
Wiążące polecenie spółki dominującej powinno przybrać formę pisemną lub elektroniczną pod rygorem nieważności. Wiążące polecenie powinno wskazywać co najmniej:
Wymogiem, jaki stawia ustawodawca przy realizacji wiążącego polecenia przez spółkę zależną, jest podjęcie przez zarząd tej spółki uchwały, której przedmiotem powinno być wykonanie wiążącego polecenia, o ile nie zaistnieją przesłanki do odmowy wykonania polecenia. Uchwała ta zawiera co najmniej elementy treści wiążącego polecania spółki dominującej. Jednocześnie nałożony zostaje na spółkę zależną obowiązek poinformowania o podjęciu uchwały o wykonaniu polecenia albo podjęciu uchwały o odmowie wykonania polecenia.
Odmowa wykonania polecenia może nastąpić:
Odmowa wymaga uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej i uzasadnienia. Umowa albo statut spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może przewidywać dodatkowe przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia. Skuteczność zmiany umowy lub statutu spółki w tej sprawie, wymaga jednak wykupu wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych, którzy nie zgadzają się na taką zmianę w trybie określonym w art. 21 (4) KSH.
Spółka dominująca ma nieograniczony dostęp do ksiąg i dokumentów spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek oraz żądania od niej udzielenia informacji w nieograniczonym zakresie. Spółka zależna nie ma możliwości odmowy i limitowania dostępu do ksiąg dokumentów czy informacji udostępnianych spółce dominującej. Spółka dominująca może wystąpić do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek do udostępnienia ksiąg i dokumentów lub udzielenia informacji. Rada nadzorcza spółki dominującej sprawuje stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek. Rada nadzorcza spółki dominującej ma prawo do żądania od zarządu spółki zależnej udostępnienia ksiąg i dokumentów oraz udzielenia informacji w celu sprawowania nadzoru. Uprawnienia rady nadzorczej mogą zostać wyłączone lub ograniczone, jeżeli takie wyłączenie lub ograniczenie wprowadzono w umowie albo statucie spółki dominującej lub spółki zależnej. Jeżeli w umowie spółki dominującej nie uwzględniono powołania rady nadzorczej uprawnienia te wykonuje zarząd spółki dominującej.
Celem zapewnienia ochrony wspólnikom albo akcjonariuszom mniejszościowym spółki zależnej, jako jednej z grup interesu grupy spółek:
Umowa albo statut spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może przewidywać ograniczenie zakresu badania tylko do tej spółki oraz jej stosunków z pozostałymi spółkami uczestniczącymi w grupie spółek. Sąd rejestrowy wzywa spółkę, której wspólnicy albo akcjonariusze złożyli wniosek oraz jej spółkę dominującą do zajęcia stanowiska w sprawie tego wniosku w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania. Sąd wyznacza firmę audytorską po otrzymaniu tych stanowisk lub upływie siedmiodniowego terminu. Na podstawie wniosków spółki dominującej albo zależnej sąd rejestrowy może ograniczyć przedmiot badania lub określić sposób udostępniania wyników badania.
Spółka dominujące ma obowiązek naprawić wyrządzoną spółce zależnej szkodę wynikającą z wykonania wiążącego polecenia. Obowiązek ten powinien być spełniony w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu. Za szkodę wyrządzoną jednoosobowej spółce zależnej spółka dominująca odpowiada, tylko jeżeli wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do jej niewypłacalności. Odpowiedzialność spółki dominującej ustala się z uwzględnieniem obowiązku lojalności wobec spółki zależnej podczas wydawania i wykonania wiążącego polecenia. Jeżeli nie zostanie wytoczone powództwo przez spółkę zależną o naprawienie szkody wyrządzonej jej przez spółkę dominującą po upływie roku od dnia wskazanego w wiążącym poleceniu, każdy wspólnik albo akcjonariusz może wytoczyć powództwo o naprawienie szkody wyrządzonej tej spółce. Spółka zależna, jej wspólnicy albo akcjonariusze oraz osoby trzecie zachowują prawo do dochodzenia naprawienia szkody również na zasadach ogólnych.
Przepisy regulują również kwestie związane z odpowiedzialnością odszkodowawczą spółki dominującej, w przypadku gdy w związku z wykonaniem wiążącego polecenia nastąpi obniżenie wartości udziałów albo akcji spółki zależnej. Odpowiedzialność dotyczy spółki dominującej, która na dzień wydania wiążącego polecenia posiada pośrednio lub bezpośrednio ¾ kapitału zakładowego w spółce zależnej i odnosi się do wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej. Powództwo o naprawienie szkody wytacza się według miejsca siedziby spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek. W chwili wniesienia powództwa spółka dominująca zostaje wezwana do naprawienia szkody wyrządzonej spółce zależnej wykonaniem wiążącego polecenia w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania. Roszczenie o naprawienie szkody akcjonariuszom lub wspólnikom, wygasa z chwilą pełnego naprawienia przez spółkę dominującą szkody wyrządzonej spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wykonaniem wiążącego polecenia. Roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym wspólnik albo akcjonariusz dowiedział się o szkodzie. W każdym przypadku roszczenie przedawnia się z upływem pięciu lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
Jeżeli egzekucja przeciwko spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek okaże się bezskuteczna, spółka dominująca odpowiada za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej, chyba że:
Domniemywa się, że szkoda wyrządzona wierzycielowi obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności wobec spółki zależnej. Jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji, spółka dominująca nie ponosi odpowiedzialności wobec wierzycieli spółki zależnej, w czasie, gdy jest prowadzona egzekucja przez zarząd przymusowy albo sprzedaż przedsiębiorstwa spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego. Powództwo o naprawienie szkody wierzyciel wytacza według miejsca siedziby spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek.
Wspólnik lub wspólnicy albo akcjonariusz lub akcjonariusze mniejszościowi, reprezentujący nie więcej niż 10% kapitału zakładowego spółki zależnej mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia sprawy podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich udziałów albo akcji przez spółkę dominującą, reprezentującą bezpośrednio, pośrednio lub na podstawie porozumień z innymi osobami co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek. Do dnia uiszczenia całej sumy odkupu wspólnik albo akcjonariusz mniejszościowy zachowuje wszystkie uprawnienia z udziałów albo akcji. Procedurę odkupienia akcji można dokonać w każdym roku obrotowym tylko raz, nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od dnia ujawnienia w rejestrze uczestnictwa spółki zależnej w grupie spółek.
Ustawodawca nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów o odkupie akcji w spółce akcyjnej niepublicznej, w zakresie, w jakim regulują one:
Zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej, może podjąć uchwałę o przymusowym wykupie udziałów albo akcji wspólników albo akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 10% kapitału zakładowego przez spółkę dominującą. Spółka dominująca powinna reprezentować bezpośrednio (odmiennie do warunków wskazanych przy prawie żądania odkupu akcji) co najmniej 90% kapitału zakładowego, a więc bez udziału innych wspólników (akcjonariuszy) spółki zależnej działających w porozumieniu ze spółką dominującą. Do przymusowego wykupu akcji stosuje się odpowiednio przepisy o wykupie akcji w spółce akcyjnej niepublicznej, w takim samym zakresie jak przy prawie żądania odkupu akcji od spółki dominującej. Umowa albo statut spółki zależnej może przewidywać, że uprawnienie te przysługuje spółce dominującej, która bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje w spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek mniej niż 90% kapitału zakładowego takiej spółki, lecz nie mniej niż 75% tego kapitału.
Przepisy prawa holdingowego dotyczące spółki zależnej stosuje się odpowiednio do spółki powiązanej ze spółką dominującą, jeżeli umowa albo statut spółki powiązanej tak stanowią. Przez spółkę powiązaną rozumie się półkę kapitałową, w której inna spółka handlowa albo spółdzielnia dysponuje bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 20% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik lub użytkownik, albo na podstawie porozumień z innymi osobami lub która posiada bezpośrednio co najmniej 20% udziałów albo akcji w innej spółce kapitałowej. Przepisów ustawy o spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek nie stosuje się do:
| Autor wpisu: Karolina Janas radca prawny Kancelaria CSW Więckowska i Partnerzy Radcy Prawni Sp.k. |
Jednym z najczęściej spotykanych postępowań prowadzonych przez skarbowe organy ścigania są po
W dniach 18-20 czerwca w Baranowie pod Poznaniem w uroczym hotelu Edison nad jeziorem Kierkskim wres
W ostatnim okresie spotykamy się często z przekształceniem prawa wieczystego użytkowania grunt
Od kilku lat debatę publiczną zdominowała dyskusja wokół skutków zawartych przez konsumentów
Kiedy można orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej wobec przedsiębiorcy? Zakaz prowad
Nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych Z dniem 13 października 2022 r. wchodzą w życie zmiany pr
